Աշխարհի
գունավոր
լճերը

Վարդագույն լիճ

•Իրական կյանքում հեքիաթային «բնանկար» կարելի է տեսնել Սենեգալում` Դակարից 30 կմ հեռավորության վրա, որտեղ գտնվում է զարմանալի վարդագույն լիճը` Լակ-Ռոուսը, կամ Ռետբան: Ո´չ, սա ֆոտոշոփի արդյունք չէ. այստեղ ջուրն իրականում վարդագույն է: Այս լճի ջուրը չափից ավել աղի է` 180 գրամ աղ մեկ լիտրում, ինչը ավելին է, քան Մեռյալ ծովինը: Լճում անհնար է խեղդվել` մեծ քանակության աղի առկայության պատճառով. տարբեր առարկաներ ջուրը պահում է մակերեսի վրա:
•Ինչեր
ասես,
որ
չի հորինում
մեր
մայր
բնությունը: Նրա
հերթական
հրաշքներից
է Ալժիրում
գտնվող
մանուշակագույն (թանաքի)
լիճը:
Լիճը
գտնվում
է Սիդի-Բել-Աբբե
քաղաքից
ոչ
հեռու`
Տել-Ատլաս
լեռների
վրա:
Մանուշակագույն
լիճը
միանշանակ
չբնակեցված
է` նրա
մեջ
չկա
ոչ
ձուկ,
ոչ
բույս,
միայն
թունավոր`
բնության
կողմից
ստեղծված
վայրի
թանաք
է: Թանաքի
լիճը
երկար
ժամանակ`
տեղի
բնակիչների
համար
եղել
է կրոնական
պաշտանմունք: Բնակիչները
լճին
տվել
են
մի
քանի
անվանումներ`
մանուշակագույն
լիճ,
թանաքի
լիճ, հրեշի
աչք,
թանաքաման
և այլն:
Եվ
երբ
գիտնականները
ասեցին
այդ
ֆենոմենի
իսկական
բացատրությունը`
լիճը
դարձավ
շատ
օգտակար
աղբյուր
տեղի
ժողովրդի
համար:Եվ
ինչումն
է պատճառը..իրական
պատճառը
սա
է` լիճ
թափվում
են
2 ոչ
համատեղելի
գետեր:
Դրանցից
մեկը
իր
հետ
բերում
և լճին
է փոխանցում
լուծվող
երկաթ:
Իսկ
մյուս
լիճը
լի
է օրգանական
միացություններով:
Եվ
այդ
2` իրարից
լրիվ
տարբեր
գետերը
գալիս
և լցվում
են
այդ
լիճը
ու
փոխազդելով
իրար
հետ
ստացվում
է թանաքի
լիճ,
որն
էլ
ստանում
է մանուշակագույն
երանգը:
Կանաչ լիճ

•Ավստրիայում կա մի շատ հետաքրքիր վայր՝ Կանաչ լիճ:

Վարդագույն լիճ


•Իրական կյանքում հեքիաթային «բնանկար» կարելի է տեսնել Սենեգալում` Դակարից 30 կմ հեռավորության վրա, որտեղ գտնվում է զարմանալի վարդագույն լիճը` Լակ-Ռոուսը, կամ Ռետբան: Ո´չ, սա ֆոտոշոփի արդյունք չէ. այստեղ ջուրն իրականում վարդագույն է: Այս լճի ջուրը չափից ավել աղի է` 180 գրամ աղ մեկ լիտրում, ինչը ավելին է, քան Մեռյալ ծովինը: Լճում անհնար է խեղդվել` մեծ քանակության աղի առկայության պատճառով. տարբեր առարկաներ ջուրը պահում է մակերեսի վրա:
•Բնական է, որ նման պայմաններում
միկրոէլեմենտները, բույսերն ու կենդանիները չեն կարող գոյատևել: Ռետբա լճի միակ
բնական բնակիչները հալոֆիլիկ մանրէներն են, որոնք էլ վարդագույն երանգ են
տալիս լճին:
Մանուշակագույն (թանաքի) լիճ
Երբ
տեղի
բնակիչները
չէին
գտնում
այդ
երևույթի
բացատրությունը`
նրանք
մտածում
էին,
որ
ինչ-որ
հրեշ
է այնտեղ
ապրում,
սակայն
գիտնականների
ապացուցելուց
հետո
էլ,
կան
շատ
մարդիկ,
ովքեր
դեռ
այդ
մտքին
են:
Իսկ
ավելի
պրակտիկ և ավելի
խելացի
մարդիկ
վաճառում
են
այդ
լճից
վերցված
թանաքը:
Չնայած
այդ
ամեն
ինչին
լիճը
շատ
վտանգավոր
է առողջության
համար:
Նրա
մեջ
չի
կարող
ապրել
ոչ
մի
տեսակի
կենդանի
օրգանիզմ:
Իսկ
այն մարդը,
ով
երկար
ժամանակ
,մնա
լճի
մոտ`
մեծ
է հնարավորությունը,
որ
նա
կթունավորվի
լճի
գոլորշուց:Կանաչ լիճ
•Ավստրիայում կա մի շատ հետաքրքիր վայր՝ Կանաչ լիճ:
Գարնանը ձնհալի,
անձրևների պատճառով ջրի մակարդակը բարձրանում է:
Եվ այն ծածկում է այս գեղատեսիլ զբոսայգին 4-5 մետր բարձրությամբ ջրով:
Ավստրալիայի ամենագեղեցիկ արահետներից մեկը վերածվել է 10 մետր խորություն ունեցող լճի:
Եվ այն ծածկում է այս գեղատեսիլ զբոսայգին 4-5 մետր բարձրությամբ ջրով:
Ավստրալիայի ամենագեղեցիկ արահետներից մեկը վերածվել է 10 մետր խորություն ունեցող լճի:
•Կանաչ լիճը , ինչպես այն կոչվում է,
գտնվում է Շտիրիա շրջանում: Այն համարվում է աշխարհի ամենաարտառոց բնական
երևույթներից մեկը: Ձմռան ամիսներին այս վայրը գրեթե ամբողջությամբ չոր է և
օգտագործվում է որպես այգի, որտեղ մարդիկ անցկացնում են իրենց ժամանակը և հեռու
մնում քաղաքի քաոսից: Բայց, երբ ջերմաստիճանը բարձրանում է, սարի գագաթի ձյունը
սկսում է հալվել և բյուրեղյա մաքուր ջուրը լցվում է ավազանի մեջ:
•Մինչև ամառ 10 մետր ջուր է լցվում: Ջուրը
ամենաբարձր մակարդակին հասնում է հունիս ամսին, երբ սուզակները լիճն են իջնում`
տեսնելու, թե ինչ տեսք ունի լեռնային այգին ջրի տակ. Ամբողջը ծածկված է
կանաչով, ձկները լողում են փայտե նստարանների վրայով: Կան ծառեր, ճանապարհներ և
անգամ կամուրջներ: Այդ ամենը իրական պատկեր են ստեղծում և այնպիսի տպավորություն է
լինում, կարծես ջրի վերևում գտնվես:
Կարմիր լիճ

Տեխաս նահանգում Դան Անջելո ազգային պարկում անսովոր բնական երևույթ է նկատվում: Տեղի լճում աննախադեպ երաշտի պատճառով ջուր գրեթե չկա, ձուկն ամբողջությամբ սատկել է, իսկ մնացած ջուրը կարմիր գույնի է դարձել: Այս երևույթի արդյունքում որոշ մարդիկ ասում են, թե լճում մոգական երևույթ է տեղի ունենում…Սակայն փորձագետները պարզել են, որ իրականում գույնի փոփոխությունը միանշանակ կերպով կապված է բացառապես բնական երևույթների հետ. կարմիր գույնը պայմանավորված է Chromatiaceae տեսակի մանրէների բազմացմամբ, որոնք ակտիվանում են թթվածնից զուրկ ջրային ավազաններում: Մասնագետները նշում են, որ կարելի է խոսել ընդամենը ձկնորսության սեզոնի ավարտի, այլ ոչ թե մոգական ֆենոմենի մասին:
Տեխաս նահանգում Դան Անջելո ազգային պարկում անսովոր բնական երևույթ է նկատվում: Տեղի լճում աննախադեպ երաշտի պատճառով ջուր գրեթե չկա, ձուկն ամբողջությամբ սատկել է, իսկ մնացած ջուրը կարմիր գույնի է դարձել: Այս երևույթի արդյունքում որոշ մարդիկ ասում են, թե լճում մոգական երևույթ է տեղի ունենում…Սակայն փորձագետները պարզել են, որ իրականում գույնի փոփոխությունը միանշանակ կերպով կապված է բացառապես բնական երևույթների հետ. կարմիր գույնը պայմանավորված է Chromatiaceae տեսակի մանրէների բազմացմամբ, որոնք ակտիվանում են թթվածնից զուրկ ջրային ավազաններում: Մասնագետները նշում են, որ կարելի է խոսել ընդամենը ձկնորսության սեզոնի ավարտի, այլ ոչ թե մոգական ֆենոմենի մասին:
Նարնջագույն լիճ

Բոլիվիայի հարավ-արևմուտքում կա մի առեղծվածային լիճ, որը նարնջագույն է: Նարնջագույն երանգը` լիճը ստանում ջրիմուռներից: Իսկ ջրում աճող ջրիմուռի այդ տեսակը` ֆլամինգո կենդանիների ամենասիրած ուտելիքն է: Սրանից էլ կարող ենք հետևություն անել, որ լճի մոտակայքում շատ հաճախ կարելի է հանդիպել ֆլամինգոների:
Բոլիվիայի հարավ-արևմուտքում կա մի առեղծվածային լիճ, որը նարնջագույն է: Նարնջագույն երանգը` լիճը ստանում ջրիմուռներից: Իսկ ջրում աճող ջրիմուռի այդ տեսակը` ֆլամինգո կենդանիների ամենասիրած ուտելիքն է: Սրանից էլ կարող ենք հետևություն անել, որ լճի մոտակայքում շատ հաճախ կարելի է հանդիպել ֆլամինգոների:
Պուտիկավոր լիճ

Կոլումբիայի Օսոյոս քաղաքում կա մի հետաքրքիր լիճ: Լիճը ունի ուղիղ 38 անցք: Այդ պատճառով էլ այն անվանում են պուտիկավոր լիճ, սակայն կան մարդիկ, ովքեր լիճը անվանում են դեռ հին հնդկացիներից եկած` Կլիկուկ անունով:
Կոլումբիայի Օսոյոս քաղաքում կա մի հետաքրքիր լիճ: Լիճը ունի ուղիղ 38 անցք: Այդ պատճառով էլ այն անվանում են պուտիկավոր լիճ, սակայն կան մարդիկ, ովքեր լիճը անվանում են դեռ հին հնդկացիներից եկած` Կլիկուկ անունով:
Լիճը իր մեջ ունի շատ օգտակար նյութեր: Օկանագանում ապրող ժողովուրդը լճի կեղտը օգտագործում է ` հիվանդություններ բուժելու համար:Ամռանը ջրի մի մասը գոլորշիանում է, և լճի մեջ մնում են միայն օգտակար նյութեր: Ցավոք լիճը արգելափակված է և լճին կարելի է նայել միայն հեռու ցանկապատից:
Հինգ
գույնանի
լիճ

Չիանստանում գտնվող`Ցյուզժայգոու արահետի հարավ-արևմուտքում կա մի լիճ, որը հինգ գույնանի է և անվանում են հենց այդպես` հինգ գույնանի լիճ: Լճի հինգ գուներն են` երկնագույն, կապույտ, մուգ կանաչ, բաց կանաչ և դեղին: Լիճը այդ երանգները ստացել է` նյութերից, որոնք լիճը դարձնում են ավելի թափանցիկ: Եթե լճին նայենք վերևից, ապա կտեսնենք, որ ջրում շատ են տերևները և վերևից դիտելով կարծես լաբիրինթոս լինի:
Շոկոլադի գույն լիճ
•Ահա ևս մեկ յուրահատուկ լիճ, որը գտնվում է Տանզանիայում: Այս մեկն էլ տաք շոկոլադի գույն է:Տեսնում եք թե ջրիմուռները ինչպես կարող են փոխել լճի ջրի գույնը: Բացի այդ` ջուրը շատ աղի է և այնտեղ կենդանի կյանք չկա: Լիճը կարծես հեքիաթից լինի: Պատկերացնում եք այն շոկոլադի գույն է, կարծես իսկապես մեջը շոկոլադ լինի:
Երկնագույն լիճը

Ինդոնեզիայի արևմուտքում
է գտնվում
այդ
երկնագույն
լիճը,
այլ
կերպ
այն անվանում
են
ծերերի
լիճ:
Ինչպես
ասում
են
տեղացիները`
այդ
լճում
լողում
են
ծեր
ու
իմաստուն
հոգիները: Ջրից
ոչ
մեկ
դեռ
չի
համարձակվել
ջուր
խմել:
Գիտնականները
ասում
են,
որ
լիճը
երկնագույն
երանգ
է ստացել
իր
կողկի
հրաբուխի
ծխից
ու
գոլորշուց:
Սակայն
ոչ
ոք
չի
կարող
ձեզ
վստահեցնել,
որ
եթե
դուք
գնաք,
ապա
լիճը
կտեսնեք
հենց
այդ
երանգով:
Լճի
գույնը
փոփոխական
է: Այն փոխվում
է ըստ
եղանակի:
Սակայն
լիճը
հանդիսանում
է շատ
վտանգավոր,
որորվհետև
այնտեղ
արդեն
մահացել
է մի
քանի
տուրիստ:
Օրինակ
` 1995 թ-ին
հոլանդացի
մի
տուրիստ
ընկել
է բարձր
լեռից
ուղիղ
լիճը:
Նրան փնտրել
են
15 օր,
բայց
մարմինը
այդպես
էլ
չեն
գտել:
Այդ
օրվանից
ի վեր
սարքեցին
ցանկապատ,
որից
այն կողմ
չի
թույլատրվում
անցնել:
Գունավոր լիճը
Յելլոուստոն–
գունավոր
լիճ
(գեյզեր)
ԱՄՆ-ի
ազգային
այգում`
Յելլոուստոն
հրաբուխի
մոտ
է գտնվում
այդ
գունավոր
լիճը:
Գալիս
է որոշակի
ժամանակահատված,
երբ
լիճը
դառնում
է խաղաղ,
սառը
և առհասարակ
անհետաքրքիր,
բայց
հանկարծ,
ինչպես
հաճախ
պատահում
է հեքիաթներում`
փրփրում
է և մեջից
դուրս
է գալիս
գունավոր,
տաք
շատրվան
և լիճը
դեղին
գույնից
դառնում
է մանուշակագույն:
Գիտնականները
ապացուցել
են,
որ
այդ
էֆֆեկտը
ստացվում
է լճում
գտնվող
բակտերիաների
շնորհիվ:
Երբ
լճի
ջուրը
տաքանում
է`
բակտերիաները
շատ
զգայուն
են,
նրանք
բարձրանում
են
վերև
և արդյունքում
փոխվում
է լճի
գույնը:
.......................................................................................................................................
Աղբյուրներ`
http://zabort.ru/blog/nature/21043.html
•
•http://www.awaytravel.ru/topic/%D0%B9%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D1%83%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%83%D0%BD-%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%82%D0%B0-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D1%86%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B0-%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B0
•
•http://www.replik.am/arm/index.php?id=6473
•
•http://www.nat-geo.ru/news/764/
•
•http://www.epochtimes.ru/content/view/49013/69/
•
•http://www.1in.am/arm/world_wusa_28736.html
•
•http://lifeglobe.net/entry/1060
•
•http://www.liveinternet.ru/users/belka_olga/post194488730/
•
•http://2freshok.ru/interest/5949-samye-krasivye-cvetnye-ozera.html
•
•Գիրք` << Իմ կյանքը հնդկացիների մեջ>> Ջ.Վ Շուլց
Նյութը պատրաստեց` Խաչատրյան Անին 10-4 դաս.
Նյութը պատրաստեց` Խաչատրյան Անին 10-4 դաս.
......................................................................................................................................................................
Անտառներ
Կախված տեղից, անտառների տարիքից, նրանց տեսակից՝
գոյություն ունեն անտառների մի քանի դասակարգումներ։
Խոնավ մշտադալար
Մերձարևադարձային խոնավ
անտառներ
Մերձարևադարձային խոնավ անտառները տարածվում
են գոտու առավել խոնավ շրջաններում՝ Հյուսիսային
Ամերիկայում (հարավային մերձափնյա շրջաններում և
Ֆլորիդայում), Ճապոնիայում, Նոր Զելանդիայում,
Հիմալայան լեռների հարավային լանջերին,
Անդրկովկասում: Հիմնականում կազմված են
երկշաքիլավոր բույսերից, երբեմն հանդիպում են նաև
ասեղնատերև ծառեր: Ծառերի տերևներն օժտված են
խոշոր տերևաթիթեղներով, փայլուն են, կաշվեկերպ,
ձվաձև, ունեն վառ կանաչ գույն, խոշոր միջբջջային
տարածություններ և զուրկ են թավոտությունից:
Արեգակի ճառագայթների նկատմամբ միշտ
դասավորվում են ուղղահայաց: Այս անտառների
բարենպաստ պայմանները՝ մեղմ ձմեռները, տաք
հողերը, կերային բարձր արժեք ունեցող սերմերի ու
պտուղների առատությունը, նպաստել են հողում և
անտառային թաղիքում բնակվող անողնաշարավորների
ու վերգետնյա կյանք վարող մի շարք բուսակեր
կենդանիների բազմազանությանը:
Անտառներ
Անտառը երկրագնդի մակերևույթի
մաս է, որը ծածկված է ծառերով։Ներկայումս անտառները զբաղեցնում են մոտ 38
միլլիոն կմ²՝ ցամաքի մակերեսի 30% :Այդ անտառային գոտու կեսը
պատկանում է արևադարձային անտառներին, մեկ քարորդը տեղակայված է հյուսիսային
կիսագնդում։
Հնում Ռուսիայում ասում
էին. ՙԱնտառի մոտ ապրել, նշանակում է
սոված չլինել. Անտառը թագավորից հարուստ է: Անտառը ոչ միայն
գայլին, այլ նաև մարդուն է կուշտ կերակրում՚: Կարելի է
առանձնացնել տնտեսական նպատակներով անտառի
օգտագործման հետևյալ հիմնական ուղղությունները:
սոված չլինել. Անտառը թագավորից հարուստ է: Անտառը ոչ միայն
գայլին, այլ նաև մարդուն է կուշտ կերակրում՚: Կարելի է
առանձնացնել տնտեսական նպատակներով անտառի
օգտագործման հետևյալ հիմնական ուղղությունները:
•Սննդի
աղբյուր (սնկեր,
հատապտուղներ, մրգեր, դեղաբույսեր,
ուտելի բույսեր, կենդանիներ, թռչուններ, մեղր),
ուտելի բույսեր, կենդանիներ, թռչուններ, մեղր),
•Էներգիայի
աղբյուր (փայտ),
•Արտադրության
հումք (փայտամշակում,
թղթի
արտադրություն, քիմիակամ արդյունաբերություն,
կահույքագործություն, շինարարական հումքի արտադրություն,
դեղորայքի արտադրություն),
արտադրություն, քիմիակամ արդյունաբերություն,
կահույքագործություն, շինարարական հումքի արտադրություն,
դեղորայքի արտադրություն),
•Բնական
գործընթացների կարգավորիչ (ջրակարգավորիչ,
քամեպաշտպան, հողապաշտպան, հակաէռոզիոն,
կլիմայակարգավորիչ):
քամեպաշտպան, հողապաշտպան, հակաէռոզիոն,
կլիմայակարգավորիչ):
Անտառների
դասակարգումը
Կախված տեղից, անտառների տարիքից, նրանց տեսակից՝
գոյություն ունեն անտառների մի քանի դասակարգումներ։
Կախված աշխարհագրական
լայնությունից տարբերում են՝
Թաց արևադարձային
անտառներ (սելվա, գիլեա, ջունգլիներ)՝
հասարակածային մշտադալար անտառներ, ունեն ֆլորայի և
ֆաունայի մեծ տեսականի։ Մեծ հարկայնությունը միայն փոքր
քանակությամբ լույս է թույլ տալիս ներթափանցել ներքին
հարկեր։ Բոլոր արևադարձային անտառների կեսից ավելին
արդեն ոչնչացված է։ Դասական օրինակ կարող են լինել
Ամազոնիայի, Հնդկաստանի և Կոնգո գետի ավազանի
ջունգլիները։
հասարակածային մշտադալար անտառներ, ունեն ֆլորայի և
ֆաունայի մեծ տեսականի։ Մեծ հարկայնությունը միայն փոքր
քանակությամբ լույս է թույլ տալիս ներթափանցել ներքին
հարկեր։ Բոլոր արևադարձային անտառների կեսից ավելին
արդեն ոչնչացված է։ Դասական օրինակ կարող են լինել
Ամազոնիայի, Հնդկաստանի և Կոնգո գետի ավազանի
ջունգլիները։
Կաատինգա՝ չոր
տերևաթափվող արևադարձային
անտառներ (երաշտի ժամանակ տերևաթափ են լինում)։
անտառներ (երաշտի ժամանակ տերևաթափ են լինում)։
Ավստրալիայի էվկալիպտի
անտարներ՝ մշտադալար
երձարևադարձային անտառներ։
երձարևադարձային անտառներ։
Տերևաթափվող անտառներ
(լայնատերև և մանրատերև).
Հիմնականում գտնվում են հյուսիսային կիսագնդում։ Շնորհիվ
լույսի թափանցման՝ կյանքը ներքին հարկերում ավելի ակտիվ
է։
Հիմնականում գտնվում են հյուսիսային կիսագնդում։ Շնորհիվ
լույսի թափանցման՝ կյանքը ներքին հարկերում ավելի ակտիվ
է։
Տայգա՝ փշատերև անտառ,
ամենատարածվածն է։ Ներառում
է Սիբիրի, Կանադայի, Սկանդինավիայի, և Ալյասկայի
անտառների 50%-ից ավելին։Հարավային Ամերիկայում
գոյություն ունեն նաև առաուկարիային պուրակներ։ Ֆլորան
հիմնականում ներկայացված է մշտադալար փշատերև
անտառներով և բույսերով։
է Սիբիրի, Կանադայի, Սկանդինավիայի, և Ալյասկայի
անտառների 50%-ից ավելին։Հարավային Ամերիկայում
գոյություն ունեն նաև առաուկարիային պուրակներ։ Ֆլորան
հիմնականում ներկայացված է մշտադալար փշատերև
անտառներով և բույսերով։
Խառը անտառներ՝ անտառներ,
որոնցում աճում են ինչպես
տերևային, այնպես էլ փշատերև ծառեր։ Տարածված է գրեթե
ողջ Կենտրոնական և Արևմտյան Եվրոպայում։
տերևային, այնպես էլ փշատերև ծառեր։ Տարածված է գրեթե
ողջ Կենտրոնական և Արևմտյան Եվրոպայում։
Բառեխառն
գոտու խառը և լայնատերև անտառներ
Բարեխառն գոտու խառը և լայնատերև անտառները
տարածվում են Արևմտյան Եվրոպայի բարեխառն
լայնություններում, Ռուսաստանի եվրոպական մասի միջին և
հարավային շրջաններում, Ղրիմում, Կովկասում, Ասիայի
ներքին ցամաքային շրջաններում, Հեռավոր Արևելքում,
Սախալինում, Կամչատկայում, Մանջուրիայում, Արևելյան
Չինաստանում, Հյուսիսային Ճապոնիայում, Հյուսիսային
Ամերիկայի մերձատլանտյան նահանգներում: Այս
անտառները բնորոշ են բարեխառն գոտու տաք և խոնավ
կլիմայով շրջաններին: Դրանցում զարգացած է փարթամ
մեզոֆիլ բուսականությունը: Լայնատերև անտառները
տերևածածկ են միայն ամռանը` վեգետացիայի համար
բարենպաստ ամիսներին, իսկ աշնանը ջերմաստիճանի
նվազման հետևանքով տերևաթափվում են և ձմռանը
մերկանում: Լայնատերև ծառատեսակներ են հաճարենին,
կաղնին, շագանակենին, հացենին, լորենին, ընկուզենին և
այլն: Այս անտառներում հանդիպում են նաև մանրատերև
ծառեր՝ կեչի և կաղամախի:
Բարեխառն գոտու խառը և լայնատերև անտառները
տարածվում են Արևմտյան Եվրոպայի բարեխառն
լայնություններում, Ռուսաստանի եվրոպական մասի միջին և
հարավային շրջաններում, Ղրիմում, Կովկասում, Ասիայի
ներքին ցամաքային շրջաններում, Հեռավոր Արևելքում,
Սախալինում, Կամչատկայում, Մանջուրիայում, Արևելյան
Չինաստանում, Հյուսիսային Ճապոնիայում, Հյուսիսային
Ամերիկայի մերձատլանտյան նահանգներում: Այս
անտառները բնորոշ են բարեխառն գոտու տաք և խոնավ
կլիմայով շրջաններին: Դրանցում զարգացած է փարթամ
մեզոֆիլ բուսականությունը: Լայնատերև անտառները
տերևածածկ են միայն ամռանը` վեգետացիայի համար
բարենպաստ ամիսներին, իսկ աշնանը ջերմաստիճանի
նվազման հետևանքով տերևաթափվում են և ձմռանը
մերկանում: Լայնատերև ծառատեսակներ են հաճարենին,
կաղնին, շագանակենին, հացենին, լորենին, ընկուզենին և
այլն: Այս անտառներում հանդիպում են նաև մանրատերև
ծառեր՝ կեչի և կաղամախի:
Լայնատերև ծառերն աչքի են
ընկնում լայն
տերևաթիթեղիկներով, տերևներն ունեն վառ կանաչ գույն,
զուրկ են մազածածկից: Ծառերի բներն ու ճյուղերը ծածկված
են հաստ կեղևով, իսկ բողբոջները՝ ամուր իրար վրա նստած
թեփուկներով: Այս առանձնահատկությունները ձմռանը
նվազեցնում են գոլորշիացման ինտենսիվությունը: Ի
տարբերություն ասեղնատերևավորների՝ լայնատերև
անտառներն աչքի են ընկնում լավ զարգացած (2 ծառային, 2
թփուտային և մի քանի խոտային) շարահարկայնությամբ,
հարուստ ենթանտառով և խոտածածկույթով: Լայնատերև
անտառների կենդանական աշխարհը հարուստ է և
բազմազան:
տերևաթիթեղիկներով, տերևներն ունեն վառ կանաչ գույն,
զուրկ են մազածածկից: Ծառերի բներն ու ճյուղերը ծածկված
են հաստ կեղևով, իսկ բողբոջները՝ ամուր իրար վրա նստած
թեփուկներով: Այս առանձնահատկությունները ձմռանը
նվազեցնում են գոլորշիացման ինտենսիվությունը: Ի
տարբերություն ասեղնատերևավորների՝ լայնատերև
անտառներն աչքի են ընկնում լավ զարգացած (2 ծառային, 2
թփուտային և մի քանի խոտային) շարահարկայնությամբ,
հարուստ ենթանտառով և խոտածածկույթով: Լայնատերև
անտառների կենդանական աշխարհը հարուստ է և
բազմազան:
Արևադարձային
փշոտ չորասեր նոսրանտառներ
Արևադարձային փշոտ
չորասեր նոսրանտառները բնորոշ են
մերձհասարակածային գոտուն: Դրանք տարածված են
Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում և Ավստրալիայում:
Կազմված են ցածրահասակ ծառերից և թփերից, որոնք
չորային ժամանակաշրջանում տերևաթափվում են: Կան նաև
մշտադալար տեսակներ: Այստեղ ծառերը և թփերը նոսր են
դասավորված, ունեն ծռմռված բուն: Երբեմն հանդիպում են
շշաձև ծառեր, որոնք ունեն հաստ բուն, որտեղ ջուր են
պաշարում:
մերձհասարակածային գոտուն: Դրանք տարածված են
Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում և Ավստրալիայում:
Կազմված են ցածրահասակ ծառերից և թփերից, որոնք
չորային ժամանակաշրջանում տերևաթափվում են: Կան նաև
մշտադալար տեսակներ: Այստեղ ծառերը և թփերը նոսր են
դասավորված, ունեն ծռմռված բուն: Երբեմն հանդիպում են
շշաձև ծառեր, որոնք ունեն հաստ բուն, որտեղ ջուր են
պաշարում:
•Այս անտառներին բնորոշ է
փշոտ, ամուր բնափայտ ունեցող
ծառերի առատությունը, որի համար դրանց հաճախ
անվանում են կացնակոտրուկ (կեբրաչո): Չորային
ժամանակաշրջանում չորասեր նոսրանտառների
կենդանիների գերակշռող մեծամասնությունը չի բազմանում.
անողնաշարավորներն ու երկկենցաղները քուն են մտնում
իրենց թաքստոցներում, որոշ կենդանիներ կեր են պաշարում
անբարենպաստ շրջանի համար, իսկ մի մասն էլ քոչում և
կենտրոնանում է գոտու այն ոչ մեծ տարածքներում, որտեղ
առկա են իրենց գոյության համար բարենպաստ պայմաններ:
Չորասեր նոսրանտառներն ավելի խոնավ շրջաններում
փոխարինվում են արևադարձային տերևաթափ
անտառներով: Չորային ժամանակաշրջանում սովորաբար
տերևաթափվում են միայն վերին շարահարկի ծառերը,
երկրորդ շարահարկինը մշտադալար են: Այս անտառներում
գերակշռում են ցածրահասակ ծառերը: Առատ տեղումներով
շրջաններում տարածվում են արևադարձային
կիսամշտադալար անտառները, որտեղ վատ է
արտահայտված շարահարկայնությունը. թփուտային
շարահարկը հիմնականում բացակայում է: Այս անտառները
տարածվում են Հարավարևելյան Ասիայում, Հնդկաստանում,
Հնդկաչինում, Հարավային Ամերիկայում, Աֆրիկայում:
ծառերի առատությունը, որի համար դրանց հաճախ
անվանում են կացնակոտրուկ (կեբրաչո): Չորային
ժամանակաշրջանում չորասեր նոսրանտառների
կենդանիների գերակշռող մեծամասնությունը չի բազմանում.
անողնաշարավորներն ու երկկենցաղները քուն են մտնում
իրենց թաքստոցներում, որոշ կենդանիներ կեր են պաշարում
անբարենպաստ շրջանի համար, իսկ մի մասն էլ քոչում և
կենտրոնանում է գոտու այն ոչ մեծ տարածքներում, որտեղ
առկա են իրենց գոյության համար բարենպաստ պայմաններ:
Չորասեր նոսրանտառներն ավելի խոնավ շրջաններում
փոխարինվում են արևադարձային տերևաթափ
անտառներով: Չորային ժամանակաշրջանում սովորաբար
տերևաթափվում են միայն վերին շարահարկի ծառերը,
երկրորդ շարահարկինը մշտադալար են: Այս անտառներում
գերակշռում են ցածրահասակ ծառերը: Առատ տեղումներով
շրջաններում տարածվում են արևադարձային
կիսամշտադալար անտառները, որտեղ վատ է
արտահայտված շարահարկայնությունը. թփուտային
շարահարկը հիմնականում բացակայում է: Այս անտառները
տարածվում են Հարավարևելյան Ասիայում, Հնդկաստանում,
Հնդկաչինում, Հարավային Ամերիկայում, Աֆրիկայում:
Խոնավ մշտադալար
արևադարձային
անտառներ
Խոնավ մշտադալար արևադարձային անձրևային անտառը
բուսականության ուրույն տիպ է, որի գոյությունը կապված է
առավել բարենպաստ բնակլիմայական պայմանների հետ:
Դրանք տարածվում են տաք և խոնավ շրջաններում, որտեղ
այս 2 գործոնները տարվա ընթացքում հավասարաչափ են
բաշխվում: Այս անտառներն անընդհատ գոտի չեն կազմում,
որովհետև անտառներով զբաղեցված հարթավայրերն
ընդհատվում են բարձրավանդակներով և լեռներով: Խոնավ
արևադարձային անտառները տարածվում են Հարավային
Ամերիկայում՝ Ամազոն գետի ավազանում, Կենտրոնական
Ամերիկայի արևելյան ափերին, Աֆրիկայում՝ Կոնգո գետի
ավազանում և Գվինեական ծոցի մերձափնյա շրջաններում,
Հարավարևելյան Ասիայում, Ֆիլիպինյան կղզիների
հարավային մասերում, Շրի Լանկայի հարավարևմտյան
մասում և Մալակա թերակղզում: Խոնավ արևադարձային
անտառների ծառերը և թփերն աչքի են ընկնում իրենց
յուրահատուկ տերևներով: Դրանք խոշոր են, կոշտ,
կաշվեկերպ և պարունակում են մեծ քանակությամբ
կայծքարահող, էլիպսաձև են, տերևաթիթեղի վերին
մակերեսը հարթ է և փայլուն, իսկ ստորինը երբեմն` թավոտ:
Փայլուն մակերեսն ունի պաշտպանական նշանակություն.
անդրադարձնում է արևի ճառագայթները և նպաստում
տերևների վրայից անձրևի կաթիլների արագ արտահոսքին:
Խոնավ մշտադալար արևադարձային անձրևային անտառը
բուսականության ուրույն տիպ է, որի գոյությունը կապված է
առավել բարենպաստ բնակլիմայական պայմանների հետ:
Դրանք տարածվում են տաք և խոնավ շրջաններում, որտեղ
այս 2 գործոնները տարվա ընթացքում հավասարաչափ են
բաշխվում: Այս անտառներն անընդհատ գոտի չեն կազմում,
որովհետև անտառներով զբաղեցված հարթավայրերն
ընդհատվում են բարձրավանդակներով և լեռներով: Խոնավ
արևադարձային անտառները տարածվում են Հարավային
Ամերիկայում՝ Ամազոն գետի ավազանում, Կենտրոնական
Ամերիկայի արևելյան ափերին, Աֆրիկայում՝ Կոնգո գետի
ավազանում և Գվինեական ծոցի մերձափնյա շրջաններում,
Հարավարևելյան Ասիայում, Ֆիլիպինյան կղզիների
հարավային մասերում, Շրի Լանկայի հարավարևմտյան
մասում և Մալակա թերակղզում: Խոնավ արևադարձային
անտառների ծառերը և թփերն աչքի են ընկնում իրենց
յուրահատուկ տերևներով: Դրանք խոշոր են, կոշտ,
կաշվեկերպ և պարունակում են մեծ քանակությամբ
կայծքարահող, էլիպսաձև են, տերևաթիթեղի վերին
մակերեսը հարթ է և փայլուն, իսկ ստորինը երբեմն` թավոտ:
Փայլուն մակերեսն ունի պաշտպանական նշանակություն.
անդրադարձնում է արևի ճառագայթները և նպաստում
տերևների վրայից անձրևի կաթիլների արագ արտահոսքին:
Մերձարևադարձային խոնավ
անտառներ
Մերձարևադարձային խոնավ անտառները տարածվում
են գոտու առավել խոնավ շրջաններում՝ Հյուսիսային
Ամերիկայում (հարավային մերձափնյա շրջաններում և
Ֆլորիդայում), Ճապոնիայում, Նոր Զելանդիայում,
Հիմալայան լեռների հարավային լանջերին,
Անդրկովկասում: Հիմնականում կազմված են
երկշաքիլավոր բույսերից, երբեմն հանդիպում են նաև
ասեղնատերև ծառեր: Ծառերի տերևներն օժտված են
խոշոր տերևաթիթեղներով, փայլուն են, կաշվեկերպ,
ձվաձև, ունեն վառ կանաչ գույն, խոշոր միջբջջային
տարածություններ և զուրկ են թավոտությունից:
Արեգակի ճառագայթների նկատմամբ միշտ
դասավորվում են ուղղահայաց: Այս անտառների
բարենպաստ պայմանները՝ մեղմ ձմեռները, տաք
հողերը, կերային բարձր արժեք ունեցող սերմերի ու
պտուղների առատությունը, նպաստել են հողում և
անտառային թաղիքում բնակվող անողնաշարավորների
ու վերգետնյա կյանք վարող մի շարք բուսակեր
կենդանիների բազմազանությանը:
Բարեխառն
գոտու ասեղնատերև անտառներ
Բարեխառն գոտու ասեղնատերև անտառները
տարածվում են Եվրասիայի և Հյուսիսային
Ամերիկայի բարեխառն լայնություններում:
Բարեխառն գոտու հյուսիսային շրջաններում
(տունդրայից հարավ), որտեղ օդի ջերմաստիճանը
ցածր է, տարածվում են ասեղնատերև
անտառները, որտեղ ծառերի ու թփերի տերևները
վերաճել են ասեղների (ունի պաշտպանիչ
նշանակություն) և ծածկված են լավ
զարգացած մեխանիկական հյուսվածքներով:
Դրանք նպաստում են վեգետացիայի շրջանում
խոնավության լրիվ յուրացմանը, իսկ ձմռանը
ծառերը պահպանում են չորացումից:
Տերևների յուրահատուկ նեղ ձևը սաղարթների հետ
միասին, առատ ձյան ծածկույթից սաղարթի
չկոտրվելու, ինչպես նաև Արեգակի ցածր դիրքում
նրա լույսն օգտագործելու հարմարանք է: Մութ
ասեղնատերև անտառներում գերիշխում են
ստվերատար ծառատեսակները (եղևնի,
սիբիրական սոճի), լուսավոր ասեղնատերև
անտառներում` լուսասեր կվենին և սոճին:
Մութ ասեղնատերև անտառները սովորաբար
ունեն 2–3 շարահարկ: Առաջին շարահարկը
ծառային է, երկրորդը՝ խոտային, երրորդը՝
մամռային: Թփերը հանդիպում են հատուկենտ և
ինքնուրույն շարահարկ չեն կազմում: Անտառի
թույլ լուսավորվածության պայմաններում
բազմաթիվ բույսեր կորցրել են քլորոֆիլը (բույսերի
կանաչ զանգվածներում կանաչ պիգմենտ) և անցել
սապրոտրոֆ (բույսեր, որոնք բնակություն են
հաստատում օրգանիզմների մեռած մնացորդների
վրա) կյանքի: Լուսավոր ասեղնատերև անտառների
ծառերն ավելի նոսր են դասավորված, ստորին
շարահարկերում գերիշխում են քարաքոսերը, լույսի
համեմատաբար մեծ ինտենսիվությունը նպաստում
է թփուտային շարահարկի զարգացմանը:
Ասեղնատերև անտառներում անողնաշարավոր
կենդանիների գերակշռող մասը, որոշ
կաթնասուններ, երկկենցաղներ և սողուններ
խստաշունչ ձմեռների ժամանակ անցնում են
պասիվ վիճակի: Որոշ կենդանիների համար բնորոշ
են սեզոնային գաղթերը (միգրացիաները):
Ասեղնատերև անտառներում ամբողջ տարին կա
անհրաժեշտ քանակությամբ թարմ և մատչելի կեր:
Բարեխառն գոտու ասեղնատերև անտառները
տարածվում են Եվրասիայի և Հյուսիսային
Ամերիկայի բարեխառն լայնություններում:
Բարեխառն գոտու հյուսիսային շրջաններում
(տունդրայից հարավ), որտեղ օդի ջերմաստիճանը
ցածր է, տարածվում են ասեղնատերև
անտառները, որտեղ ծառերի ու թփերի տերևները
վերաճել են ասեղների (ունի պաշտպանիչ
նշանակություն) և ծածկված են լավ
զարգացած մեխանիկական հյուսվածքներով:
Դրանք նպաստում են վեգետացիայի շրջանում
խոնավության լրիվ յուրացմանը, իսկ ձմռանը
ծառերը պահպանում են չորացումից:
Տերևների յուրահատուկ նեղ ձևը սաղարթների հետ
միասին, առատ ձյան ծածկույթից սաղարթի
չկոտրվելու, ինչպես նաև Արեգակի ցածր դիրքում
նրա լույսն օգտագործելու հարմարանք է: Մութ
ասեղնատերև անտառներում գերիշխում են
ստվերատար ծառատեսակները (եղևնի,
սիբիրական սոճի), լուսավոր ասեղնատերև
անտառներում` լուսասեր կվենին և սոճին:
Մութ ասեղնատերև անտառները սովորաբար
ունեն 2–3 շարահարկ: Առաջին շարահարկը
ծառային է, երկրորդը՝ խոտային, երրորդը՝
մամռային: Թփերը հանդիպում են հատուկենտ և
ինքնուրույն շարահարկ չեն կազմում: Անտառի
թույլ լուսավորվածության պայմաններում
բազմաթիվ բույսեր կորցրել են քլորոֆիլը (բույսերի
կանաչ զանգվածներում կանաչ պիգմենտ) և անցել
սապրոտրոֆ (բույսեր, որոնք բնակություն են
հաստատում օրգանիզմների մեռած մնացորդների
վրա) կյանքի: Լուսավոր ասեղնատերև անտառների
ծառերն ավելի նոսր են դասավորված, ստորին
շարահարկերում գերիշխում են քարաքոսերը, լույսի
համեմատաբար մեծ ինտենսիվությունը նպաստում
է թփուտային շարահարկի զարգացմանը:
Ասեղնատերև անտառներում անողնաշարավոր
կենդանիների գերակշռող մասը, որոշ
կաթնասուններ, երկկենցաղներ և սողուններ
խստաշունչ ձմեռների ժամանակ անցնում են
պասիվ վիճակի: Որոշ կենդանիների համար բնորոշ
են սեզոնային գաղթերը (միգրացիաները):
Ասեղնատերև անտառներում ամբողջ տարին կա
անհրաժեշտ քանակությամբ թարմ և մատչելի կեր:
Комментариев нет:
Отправить комментарий